బతుకమ్మ పండుగ తెలంగాణ రాష్ట్ర ప్రజల ఆత్మీయతకు ప్రతీకగా నిలిచే అతి పెద్ద పూల పండుగ. తొమ్మిది రోజులపాటు జరుపుకునే ఈ పండుగ, మహాలయ అమావాస్య నుండి మొదలై మహానవరాత్రి వరకు కొనసాగుతుంది. బతుకమ్మను కేవలం పూల పండుగగా కాకుండా, తెలంగాణ ఆడపడుచుల ఐక్యత, ఆనందం, భక్తి, సాంప్రదాయాల కలయికగా భావిస్తారు.
బతుకమ్మ పండుగ ఉద్భవం – కథలు
బతుకమ్మ పండుగ ఎందుకు జరుపుకుంటారన్న దానికి పలు కథలు ఉన్నాయి:
- చోళ రాజు కథ:
చోళ దేశరాజు ధర్మాంగుడు, ఆయన సతీమణి సత్యవతి సంతానం కోసం ఎన్నో వ్రతాలు చేశారు. వారి భక్తి చూసి లక్ష్మీదేవి వారికి కుమార్తెగా పుట్టింది. వేద పండితులు ఆ చిన్నారిని ఆశీర్వదిస్తూ “బతుకమ్మ” అని పిలిచారు. - వేములవాడ రాజరాజేశ్వరి కథ:
చోళులు వేములవాడలోని రాజరాజేశ్వరి ఆలయాన్ని ధ్వంసం చేసి, అక్కడి శివలింగాన్ని తమ రాజ్యంలోకి తీసుకెళ్లారు. దీంతో బాధపడిన ప్రజలు బృహదమ్మ దేవిని ప్రసన్నం చేసుకోవడానికి పూలతో బతుకమ్మలు పేర్చి, పసుపుతో గౌరమ్మను పెట్టి పూజలు చేస్తూ పండుగ జరపడం ప్రారంభించారు.
ఈ కథల ద్వారా బతుకమ్మ పండుగ ఆధ్యాత్మికత, భక్తి, సాంప్రదాయం, తెలంగాణ గౌరవం కలయికగా వెలుగొందింది.
బతుకమ్మ పండుగలో సంప్రదాయాలు
- మహిళలు, యువతులు సంప్రదాయ వస్త్రధారణలో పాల్గొని బతుకమ్మ పాటలు పాడుతూ, నృత్యాలు చేస్తారు.
- సాయంత్రం బతుకమ్మలను తలపై మోసుకొని చెరువుల్లో, సరస్సుల్లో నిమజ్జనం చేస్తారు.
- బతుకమ్మ తొమ్మిది రోజులపాటు ఒక్కో రూపంలో జరుపుకుంటారు:
- ఎంగిలిపూల బతుకమ్మ
- అటుకుల బతుకమ్మ
- ముద్దపప్పు బతుకమ్మ
- నానే బియ్యం బతుకమ్మ
- అట్ల బతుకమ్మ
- అలిగిన బతుకమ్మ
- వేపకాయల బతుకమ్మ
- వెన్న ముద్దల బతుకమ్మ
- సద్దుల బతుకమ్మ
పండుగ విశిష్టత
బతుకమ్మ సందర్భంగా వీధులు, చెరువులు రంగురంగుల పూలతో, మహిళల నృత్యాలు, పాటలతో నిండిపోతాయి. ఇది కేవలం పండుగ మాత్రమే కాదు – తెలంగాణ సంస్కృతి, సాంప్రదాయాల ప్రతీక.
